ดื่มกาแฟชะลอสมองเสื่อม?

ดื่มกาแฟพอเหมาะ ชะลอการเสื่อมของสมองในผู้สูงอายุ

เมื่อเร็วๆ นี้ มีงานวิจัยชี้ให้เห็นว่า การดื่มกาแฟอย่าง “พอเหมาะ” อาจเป็นหนึ่งในพฤติกรรมที่ช่วยลดอัตราการเสื่อมของสมอง (cognitive decline) ในผู้สูงอายุ โดยเฉพาะอย่างยิ่งเรื่องความเสี่ยงในการพัฒนาโรคสมองเสื่อม เช่น อัลไซเมอร์หรือภาวะสมองเสื่อมอื่นๆ

ข้อค้นพบหลัก

• ลดความเสี่ยงโรคสมองเสื่อมภายในระยะเวลาเจ็ดปี

ผู้สูงอายุที่ดื่มกาแฟอยู่ในกลุ่ม “พอประมาณ” พบว่ามีโอกาสน้อยกว่าประมาณ 38% ที่จะพัฒนาเป็นโรคสมองเสื่อมในระยะเวลาเจ็ดปีของการศึกษา

• การดื่มกาแฟสัมพันธ์กับการทำงานของสมองที่ช้าลงในเรื่องของการลดลงของความสามารถด้านความจำและการคิดวิเคราะห์

งานวิจัยหลายชิ้นพบว่า ผู้ที่ดื่มกาแฟประจำทุกวันมีการลดลงของความสามารถในการให้ความสนใจ (attention), การตัดสินใจ (executive function) และสกิลความคิดวิเคราะห์ช้า และโอกาสที่จะเปลี่ยนจากภาวะ “มีสติปัญญาปกติ” ไปเป็นภาวะ “มีความบกพร่องด้านสติปัญญา” (mild cognitive impairment) หรือต่อเนื่องไปยังโรคอัลไซเมอร์จะน้อยกว่า

• ผลดีกับสารชีวภาพที่เกี่ยวข้องกับโรคสมองเสื่อม

พบว่าผู้ที่ดื่มกาแฟมากขึ้น มีอัตราการสะสมของ amyloid-β (สารที่มักถูกพบในสมองของผู้ที่มีอัลไซเมอร์) ช้าลง และมีคะแนนในแบบทดสอบสมรรถภาพสมองที่ดีกว่าสำหรับหลายด้าน

ปริมาณที่ “พอเหมาะ” คือเท่าไร

แม้ว่าการศึกษาหลายชิ้นจะมีนิยาม “พอเหมาะ” แตกต่างกัน แต่โดยทั่วไปมีลักษณะดังนี้:

• ประมาณ 1-3 ถ้วยกาแฟต่อวัน  
• บางงานวิจัยใช้เกณฑ์ที่สูงขึ้นแต่ไม่เกินประมาณ 4-5 ถ้วย เพื่อให้ได้ผลดีโดยไม่เกินขีดความปลอดภัยของคาเฟอีน

ข้อจำกัดและสิ่งที่ต้องพิจารณา

• ลักษณะการศึกษาเชิงสังเกต: งานวิจัยส่วนใหญ่ใช้การสำรวจแบบสัมภาษณ์ (self-report) และติดตามผลในระยะยาว เพื่อดูการเปลี่ยนแปลง แต่ไม่ใช่การทดลองแบบควบคุม (randomized controlled trial) ดังนั้นจึงไม่สามารถยืนยันสาเหตุ‐ผลได้แน่ชัด  
• ความแตกต่างระหว่างบุคคล: ความไวต่อคาเฟอีน วิธีเผาผลาญคาเฟอีนในร่างกาย ผลกระทบของสิ่งแวดล้อม เช่น การนอนหลับ โภชนาการ และสุขภาพโดยรวม จะมีผลต่อว่ากาแฟจะให้ผลดีมากหรือน้อย  
• ผลข้างเคียงที่อาจเกิดขึ้น: ดื่มกาแฟมากเกินไป อาจมีผลเสียต่อการนอนหลับ ความดันเลือด หรือปัญหาอื่นๆ ถ้าดื่มใกล้เวลาเข้านอน หรือมีเงื่อนไขทางสุขภาพบางอย่าง 

ข้อแนะนำในทางปฏิบัติ

• เริ่มต้นด้วยปริมาณกาแฟที่ “ธรรมดา” เช่น 1-2 ถ้วยต่อวัน แล้วค่อยๆ ปรับขึ้นหากไม่มีผลข้างเคียง
• หลีกเลี่ยงการดื่มกาแฟในช่วงเย็นหรือใกล้ก่อนเข้านอนเพื่อไม่ให้กระทบการพักผ่อน
• ระวังส่วนผสมเพิ่มเติม เช่น น้ำตาล นมหรือวิปครีม ที่อาจเพิ่มแคลอรีหรือทำให้ผลดีลดน้อยลง
• ถ้ามีโรคประจำตัวเช่นความดันสูง โรคหัวใจ หรือปัญหาการนอนหลับ ควรปรึกษาแพทย์ก่อน

สรุป

การดื่มกาแฟในปริมาณที่ พอเหมาะ อาจเป็นกลยุทธ์หนึ่งที่ช่วยลดการเสื่อมของสมองในผู้สูงอายุ ได้แก่ ลดโอกาสการเป็นโรคสมองเสื่อม ชะลอการลดลงของการทำงานสมองในด้านความจำและการคิดวิเคราะห์ และลดการสะสมของสารที่เกี่ยวข้องกับอัลไซเมอร์ การดื่มอย่างมีสติ รู้ขีดจำกัดของตัวเอง และดูแลองค์ประกอบอื่นๆ เช่น นอนหลับ โภชนาการ และการออกกำลังกาย คู่กันไป จะช่วยให้ได้ประโยชน์จากกาแฟอย่างเต็มที่

ที่มา : https://dailycoffeenews.com/2025/08/29/study-moderate-coffee-drinking-may-slow-cognitive-decline-in-older-adults/